Tranh làng Sình và sự giao thoa văn hóa Huế – Việt

(Website tài trợ bởi: cong tu dong)
Tranh Làng Sình là một trong những dòng tranh dân gian lâu đời và độc đáo nhất Việt Nam, xuất phát từ làng Lại Ân (Làng Sình), xã Phú Mậu, huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên – Huế. Loại tranh này ra đời từ thế kỷ XVI – XVII và tồn tại đến nay hơn 400 năm, gắn liền với đời sống tín ngưỡng, tâm linh của người dân cố đô. Hiện nay, Artnam là một trong những đơn vị tiên phong trong việc sưu tầm, bảo tồn và giới thiệu tranh Làng Sình đến đông đảo công chúng, góp phần lan tỏa giá trị nghệ thuật dân gian Việt Nam ra thế giới.
Không giống với tranh Đông Hồ (Bắc Ninh) hay tranh Hàng Trống (Hà Nội) – vốn thiên về trang trí và phản ánh đời sống sinh hoạt, tranh Làng Sình mang đậm yếu tố tâm linh, được dùng chủ yếu trong các lễ cúng, nghi thức thờ tự. Mỗi bức tranh đều ẩn chứa niềm tin, cầu mong bình an, may mắn và sung túc cho gia chủ.

Nguồn gốc và lịch sử hình thành
Theo các tài liệu dân gian, nghề làm tranh ở Làng Sình được truyền qua nhiều thế hệ. Ban đầu, người dân chỉ vẽ tranh phục vụ lễ cúng, sau đó phát triển thành dòng tranh dân gian độc lập.
Một số mốc nổi bật trong lịch sử hình thành:

• Thế kỷ XVII – XVIII: Nghề làm tranh bắt đầu hình thành, gắn với tín ngưỡng dân gian vùng Huế.
• Thế kỷ XIX: Tranh được phổ biến trong các nghi lễ Phật giáo và lễ hội truyền thống.
• Thế kỷ XX: Nhiều nghệ nhân đã sáng tạo thêm các dòng tranh trang trí, nghệ thuật.
• Hiện nay: Làng Sình trở thành điểm đến du lịch văn hóa, nơi du khách có thể trải nghiệm in tranh thủ công.

​

Quy trình làm tranh Làng Sình
Để hoàn thiện một bức tranh Làng Sình đòi hỏi sự tỉ mỉ và tinh tế trong từng công đoạn.
1. Chuẩn bị nguyên liệu

• Giấy dó: Loại giấy truyền thống có độ dai và bền.
• Màu tự nhiên: Được chế từ khoáng chất, cây cỏ, than củi…
• Bản khắc gỗ: Dụng cụ in hình chính, được chạm khắc thủ công tinh xảo.

2. In tranh
Người nghệ nhân dùng bản khắc gỗ in hình lên giấy dó bằng màu đen hoặc nâu. Mỗi nét khắc đều thể hiện sự khéo léo và óc thẩm mỹ cao.

3. Tô màu và hoàn thiện
Sau khi in, bức tranh được tô tay bằng màu tự nhiên: vàng, đỏ, xanh, hồng… tạo nên vẻ hài hòa, mang tính dân gian sâu sắc.

Chủ đề và ý nghĩa trong tranh Làng Sình
Tranh Làng Sình được chia thành hai nhóm chính:

1. Tranh thờ cúng
Phục vụ nghi lễ tâm linh, thường là hình thần linh, ông bà, con giáp, hình nhân thế mạng. Những bức tranh này tượng trưng cho sự cầu an, trừ tà, cầu tài lộc.

2. Tranh sinh hoạt và trang trí
Mang hơi thở đời sống dân gian, thể hiện cảnh lao động, lễ hội, động vật, hoa lá. Mỗi chủ đề đều chứa đựng triết lý nhân sinh và ước vọng hạnh phúc.

Một số chủ đề phổ biến:

• Tranh Ông Công – Ông Táo: Biểu tượng của sự ấm no, sung túc.
• Tranh Thần Tài – Ông Địa: Cầu may mắn, tài lộc.
• Tranh Mãnh hổ, rồng, phượng: Tượng trưng cho sức mạnh và quyền lực.
• Tranh đôi vợ chồng, trẻ em: Biểu tượng cho tình cảm gia đình, hạnh phúc trọn vẹn.

Giá trị văn hóa và nghệ thuật
Tranh Làng Sình không chỉ là sản phẩm nghệ thuật dân gian mà còn là bức ký ức sống động về đời sống tinh thần của người Việt xưa.

Giá trị văn hóa

• Gắn liền với tín ngưỡng dân gian miền Trung.
• Phản ánh niềm tin, đạo hiếu và triết lý nhân sinh.
• Là tư liệu quý để nghiên cứu văn hóa, phong tục của người Huế.

Giá trị nghệ thuật

• Màu sắc tươi sáng, bố cục đơn giản nhưng sâu sắc.
• Thủ pháp in khắc gỗ kết hợp tô tay, tạo nên nét mộc mạc và gần gũi.
• Là biểu tượng cho nghệ thuật dân gian Việt Nam giàu bản sắc.

Nghề làm tranh Làng Sình hôm nay
Ngày nay, dù chịu sự cạnh tranh của nhiều loại hình nghệ thuật hiện đại, tranh Làng Sình vẫn được bảo tồn và phát triển. Nhiều nghệ nhân trẻ đã mang hơi thở mới vào tranh, kết hợp với yếu tố đương đại để thu hút du khách.

Một số hoạt động nổi bật tại làng nghề:

• Trải nghiệm in tranh thủ công dành cho du khách.
• Các workshop nghệ thuật dân gian do nghệ nhân hướng dẫn.
• Triển lãm tranh dân gian Huế tại các lễ hội văn hóa.

Nhờ đó, tranh Làng Sình không chỉ giữ được hồn cốt dân gian mà còn mở rộng sức ảnh hưởng ra quốc tế, trở thành biểu tượng văn hóa đặc trưng của miền Trung Việt Nam.

​

Cách bảo quản và trưng bày tranh Làng Sình
Để tranh luôn giữ được màu sắc và chất lượng, cần lưu ý:

• Tránh ánh nắng trực tiếp và độ ẩm cao.
• Nên bọc kính hoặc ép mica bảo vệ bề mặt.
• Lau nhẹ bằng khăn mềm khô, không dùng hóa chất.

Khi trưng bày, bạn có thể:

• Treo trong phòng khách, phòng thờ hoặc không gian nghệ thuật.
• Kết hợp với nội thất gỗ, đèn vàng để tôn lên nét cổ điển, trang nhã.

Tranh Làng Sình là niềm tự hào của văn hóa dân gian Việt Nam – nơi giao thoa giữa nghệ thuật, tâm linh và triết lý sống. Mỗi bức tranh không chỉ là tác phẩm mỹ thuật mà còn là biểu tượng của niềm tin và tinh thần dân tộc. Ngày nay, dòng tranh này vẫn tiếp tục được kế thừa, đổi mới và tỏa sáng – như một minh chứng sống động cho sức sống bền bỉ của văn hóa Việt.